Bisdom Kyiv werd in 1686 geen 'eigendom' Moskou

De Petsjersk Lavra in Kyiv.

Het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel heeft het bisdom Kyiv in 1686 niet overgedragen aan de Russisch-ortodoxe kerk. Een document waaruit dat zou blijken, betreft volgens onderzoek van zowel Griekse als Russische deskundigen enkel het recht tot het houden van godsdienstoefeningen in het bisdom en het recht om de metropoliet (aartsbisschop) van Kyiv in te zegenen namens het Oecumenisch Patriarchaat.

Het was een tijdelijke oplossing, ingegeven door de geldnood van dat moment in Constantinopel. Het Oecumenisch Patriarchaat heeft intussen toegegeven dat het niet heeft ingegrepen toen de Russisch-orthodoxe kerk zich het bisdom Kyiv toe eigende, laat staan heel Oekraïne in de huidige vorm.

De Oekraïens-orthodoxe kerk van het Moskouse patriarchaat - officieel een zelfstandige kerk, maar in de praktijk onderhorig aan de Russisch-orthodoxe kerk - heeft steeds betoogd dat ook het Kyivse patriarchaat afvallig is geworden in 1992 en dat daarmee de overdracht van 1686 is geschonden, aangezien Constantinopel het bisdom Kyiv toen heeft overgedragen aan de Russisch-orthodoxe kerk. Vanuit dat standpunt beschouwen zowel patriarch Kirill, de leider van de Russisch-orthodoxe kerk, als metropoliet Onoefri, de leider van het Moskouse patriarchaat, dat het verlenen van autocefalie aan het Kyivse patriarchaat ''een schending van het kerkelijk recht''.

Kenners van het kerkrecht menen intussen dat ze in Moskou hun eigen graf aan het graven zijn met hun hevige verzet tegen autocefalie voor het Kyivse patriarchaat. Er wordt op gewezen dat in de orthodoxe kerkwereld nu vraagtekens worden geplaatst bij de autocefale status die de Russisch-orthodoxe kerk zichzelf heeft toegemeten.

De kerk heeft namelijk nooit een zogenoemde tomos gehad, een officiële verklaring dat het om een zelfstandig functionerende orthodoxe kerk gaat. Gedurende meer dan 200 jaar stond ook geen patriarch aan het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk, maar werd die geleid door een procureur-generaal die door de staat werd benoemd. Nadat Sovjetleider Stalin de activiteiten van de Russisch-orthodoxe kerk toestond was eigenlijk helemaal geen sprake van een religieuze organisatie, aangezien die onder strenge staatscontrole stond.

Het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel kan deze twijfel benutten in de machtsstrijd die nu gaande is met de Russisch-orthodoxe kerk. De Russische kerk betwist de leiding van oecumenisch patriarch Bartholomeus over de 350 miljoen orthodoxe gelovigen in de wereld.

Tot nu toe is de Russisch-orthodoxe kerk de grootste van alle oosters-orthodoxe kerken, maar dat verandert als het Kyivse patriarchaat autocefaal wordt en de verwachting uitkomt dat veel parochies van het nu nog veel grotere Moskouse patriarchaat over gaan naar Kyiv. Bovendien wil ook de orthodoxe kerk in Wit-Rusland autocefaal worden verklaard, waardoor opnieuw fors prestigeverlies dreigt voor Moskou. Tenslotte is er ook nog de Russische president Vladimir Poetin die het vaak heeft over ''de Russische wereld''. Dit wereldbeeld loopt door het autocefaal verklaren van het Kyivse patriarchaat een flinke deuk op.


Bron: Unian