Wat gebeurde er precies op donderdag 17 juli, voorafgaand aan het neerschieten van de Boeing 777-200 van Malaysia Airlines? Hierna volgt een (vertaald) verslag van de journalisten Yuras Karmanau en Peter Leonard van het persbureau Associated Press:
Het was tegen lunchtijd toen een mobiele lanceerinstallatie op rupsbanden met vier SA-11 luchtdoelraketten de stad Snizjne in kwam rijden en op de Karapetjanstraat tot stilstand kwam. Zo'n 2.400 kilometer westwaarts checkten passagiers in voor vlucht MH-17 van Malaysia Airlines.
Het was die dag erg onrustig in de Oost-Oekraiense stad, blikken inwoners terug. Er passeerden veel militaire voertuigen, maar de Buk M-1 viel wel op. De mobiele lanceerinstallatie liet diepe spieren na in het asfalt. Het kleine konvooi stopte bij journalisten van Associated Press. Een man in een onbekend uniform met een duidelijk Russisch accent kwam controleren of de journalisten filmbeelden maakten. Toen dat niet het geval bleek, vertrok het konvooi met onbekende bestemming.
Drie uur later werd tien kilometer ten westen van Snizjne veel lawaai gehoord, gevolgd door het naar beneden vallen van stukken verwrongen metaal - en lichamen. De leiders van de rebellen in Donetsk hebben herhaaldelijk ontkend dat zij verantwoordelijk waren voor het neerschieten van vlucht MH-17.
Sergei Kavtaradze, een woordvoerder van rebellenleider Alexander Borodai, herhaalde vrijdag tegenover AP dat de rebellen geen wapens bezaten die op zo'n hoogte een doel konden raken en hij voegde er aan toe dat berichten dat ze dat wel hadden alleen maar bedoeld waren om de zaak van de separatisten te schaden.
De ontkenningen worden in toenemende mate ontkracht door de verklaringen van omwonenden, de waarnemingen van journalisten en de verklaring van een rebellenleider. De Oekraiense regering heeft ook getapte telefoongesprekken gepubliceerd waaruit de betrokkenheid blijkt van de rebellen bij het neerschieten van het vliegtuig.
Een belangrijke rebellenleider gaf deze week tegenover AP toe dat de rebellen er voor verantwoordelijk zijn. Hij zei dat een eenheid in de plaats van herkomst van de verdreven president Viktor Janoekovitsj, gevormd door zowel Russen als Oekrainers, betrokken was bij het afschieten van een SA-11 uit de buurt van Snizjne. De rebellenleider, dichtbij de leiding van de separatisten in Donetsk, zei dat hij zijn naam niet bekend wilde maken omdat zijn verklaring tegenstrijdig is aan de officiele verklaring van de separatisten.
De rebellen dachten een Oekraiens militair vliegtuig neer te schieten, liet de man weten. In plaats daarvan raakten ze het passagiersvliegtuig dat vanuit Amsterdam op weg was naar Kuala Lumpur. Alle 298 inzittenden werden gedood.
De Oekraiense autoriteiten gaven onderschepte telefoongesprekken weer die de opvatting onderschrijven dat de mensen die de raket afschoten niet wisten dat het om een passagiersvliegtuig ging. Uit de geluidsopnamen blijkt dat de eerste rebellen die ter plekke kwamen vloekten toen ze zagen hoeveel slachtoffers er waren en ze het logo van Malaysia Airlines ontdekten.
Oekraine legde onmiddellijk de schuld bij de rebellen. In een interview in Kiev eerder deze week gaf Vitali Najda, de chef van de anti-terrorismeoperatie in het oosten van het land, tegenover AP aan hoe de regering de gebeurtenissen van 17 juli ziet. Hij voegde er aan toe dat die visie is gebaseerd op informatie uit onderschepte telefoongesprekken, maar ook op die van spionnen en tips van bewoners van het gebied.
Najda legde de verantwoordelijkheid volledig bij Rusland: de lanceerinstallatie kwam daar vandaan en zou zijn bediend door Russen. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken weigert om te reageren op deze bschuldiging. Moskou heeft herhaaldelijk ontkend iets te maken te hebben gehad met het neerschieten van het vliegtuig.
De rebellenleider die met AP sprak gaf geen antwoord op de vraag of de Russische autoriteiten er iets mee te maken hadden. Amerikaanse regeringswoordvoerders beschuldigingen Rusland er van dat dit land de 'voorwaarden' voor het neerschieten van het vliegtuig hebben geschapen, maar ze kwamen niet met bewijzen dat de raket uit Rusland kwam of dat Rusland er direct bij betrokken was.
Volgens Najda kwam de mobiele lanceerinstallatie op 17 juli om 01.00 uur 's nachts plaatselijke tijd vanuit Rusland de grens over op een dieplader. Hij beroept zich op onderschepte informatie waarover hij verder niets kwijt wil. Om 09.00 uur zou de lanceerinstallatie de stad Donetsk hebben bereikt, zo'n 200 kilometer van de grens. Daar zou de installatie zijn uitgeladen om op eigen kracht verder te gaan, begeleid door een konvooi.
Najda legt dan uit dat de Buk naar het oosten terug reed, richting Snizjne. Inwoners van de stad vertelden AP dat de lanceerinstallatie rond het middag daar arriveerde. ''Er waren veel militaire voertuigen op de weg'', herinnert Tatjana Germash zich. De 55-jarige accountant werd maandag geinterviewd, vier dagen na de aanval.
Valeri Sacharov, een 64-jarige gepensioneerde mijnwerker, gaf de plek aan waar hij de lanceerinstallatie zag. ''De Buk stond rond het middaguur op de Karapetjanstraat, maar vertrok later. Geen idee waar naar toe'', zei hij. ''Kijk, de sporen zitten in het asfalt.''
Kort voordat het vliegtuig werd neergeschoten had AP gemeld dat er die dag in de stad een raketlanceerinstallatie was gesignaleerd. Het bericht luidde als volgt: 'Een verslaggever van Associated Pres zag donderdag zeven tanks van de rebellen bij een benzinestation, aan de rand van de stad Snizhne. In de stad kwam hij ook een lanceerinstallatie van het type Buk tegen die raketten kan afschieten die een hoogte kunnen bereiken van 22.000 meter.'
Journalisten van AP zagen de Buk door de stad rijden om 13.05 uur. Het voertuig met vier 5,5 meter lange raketten werd begeleid door twee personenauto's. Het konvooi stopte. Een man in zandkleurig camouflagepak zonder insignes - anders dan de gebruikelijke groene legerkleding van de rebellen - kwam op de journalisten af lopen. Hij wilde zeker weten dat zij geen opnamen hadden gemaakt van de lanceerinstallatie. Eenmaal gerustgesteld vertrok het konvooi.
Ongeveer drie uur later, om 16.18 uur, blijkens een onderschept telefoongesprek dat door de Oekraiense regering is vrijgegeven, werd de bemanning van de Buk gealarmeerd door een spotter die een vliegtuig zag naderen. ''Er komt een vogel in jullie richting'', zei de spotter tegen de rebel die door de Oekrainers is geidentificeerd als Igor Bezler, een commandant van de separatisten waarvan de Oekraiense autoriteiten zeggen dat hij deel uitmaakt van de Russische militaire inlichtingendienst.
Bezler antwoordt: ''Een verkenningsvliegtuig of een groot exemplaar?''
''Dat kan ik niet zien, hij zit achter de wolken. Te hoog'', antwoordt de spotter.
De rebellenleider die met AP over het voorval heeft gesproken, zegt dat Bezler de leiding had over een andere rebel, met de codenaam Sapper, die de weer de leiding had over de lanceerinstallatie. Volgens de rebellenleider zou Sapper een eenheid aanvoeren, die voor de helft bestond uit mannen uit het verre oosten van Rusland, voor een belangrijk deel afkomstig van het eiland Sachalin. Sapper zelf zou afkomstig zijn uit de stad Jenakiieve, zei hij. Ook de stad waar de voormalige president Janoekovitsj opgroeide.
Sapper kon niet om een reactie worden gevraagd. Zijn ware identiteit is onbekend. Bezler, waarmee AP gisteren contact had, ontkende ook maar iets te maken hebben gehad met de aanval op het vliegtuig. "Ik heb het vliegtuig van Malaysia Airlines niet neergeschoten, daar heb ik de kwaliteiten niet voor'', verklaarde hij.
Volgens de eerder genoemde rebellenleider zou Sapper opdracht hebben gehad om die dag drie checkpoints langs te gaan - in de steden Debaltsevo, Tsjernochino en Snisjne, alle drie binnen 30 kilometer van de plek waar het vliegtuig werd neergehaald. Ergens onderweg in dit gebied zou hij met het konvooi met de lanceerinstallatie zijn geweest.
Om 16.20 uur werden inwoners van de stad Torez, op 10 kilometer ten westen van Snizjne, opgeschrikt. Sommigen hadden het over twee harde knallen, anderen over slechts een. ''Ik hoorde twee harde knallen na elkaar. Een minuut, misschien anderhalve minuut na de eerste knal was er een andere knal'', aldus Rostislav Grisjin, een 21-jarige gevangenisbewaarder. ''Ik keek omhoog en niet veel later zag ik een vliegtuig door de wolken naar beneden komen.''
Om 16.40 uur liet Bezler in een ook door Oekraine vrijgegeven geluidsopname aan zijn eigen superieur weten dat de eenheid een vliegtuig had neergeschoten. ''Zojuist een vliegtuig neergeschoten. Het was Sapper's eenheid. Het is neergekomen achter Jenakiieve'', liet de man weten. Het valt niet na te gaan of het onderschepte bericht authentiek is, maar de Amerikaanse ambassade in Kiev heeft laten weten dat specialisten van een inlichtingendienst daar wel van uit gaan.
Wat de Buk betreft, aldus Najda, veronderstellen de inlichtingendiensten dat die kort na de aanval weer onderweg was. Nog die nacht, zei hij, ging de lanceerinstallatie de grens met Rusland over.
Bron: AP
Geen opmerkingen:
Een reactie posten