Anti-corruptiebestrijding: waar gaat het hier om?

Journalist en Oekraïne-kenner Dénis van Vliet legt op X uit wat er precies aan de hand is rond de anti-corruptiebestrijders van NABOe en SAPO:

'Voor het eerst sinds de Russische invasie in 2022 gingen Oekraïners dinsdag weer massaal de straat op. Aanleiding: een wet die de onafhankelijkheid van twee anticorruptiediensten inperkt. Die is inmiddels ondertekend door president Volodymyr Zelensky. Maar waar draait het nu precies om?

De basis voor de omstreden wet heet droogweg 'Wetsontwerp 12414'. Die kwam in januari op tafel met een ogenschijnlijk humanitair doel: het makkelijker maken om vermiste personen op te sporen onder staat van beleg. Het idee - althans, zo werd het verkocht –-was muren tussen instanties slopen, zodat info sneller kon worden gedeeld. De openbaar aanklager kreeg iets meer macht. Tot zover leek er weinig aan de hand.

Op 21 juli meldde de geheime dienst SBOe dat ze een Russische mol bij anti-corruptiedienst NABOe hadden ontmaskerd. Een grote vis: hij stond onder leiding van Dmytro Ivantsov, ex-rechterhand van Janoekovytsj en later gerekruteerd door de FSB. Wat dat met wetsontwerp 12414 te maken heeft? Niets. Behalve dat diezelfde avond plots, zonder aankondiging, allerlei amendementen op dat voorstel verschenen - bedoeld om de macht van NABOe en SAPO (de vervolgende instantie) flink te beperken

Maandagochtend werd plotseling Zelensky's partijgenoot Maksy Pavljoek benoemd tot waarnemend voorzitter van de justitiecommissie. In een 'turbovergadering' werden de wijzigingen op wetsontwerp 12414 doorgevoerd. Een dag later stemde het parlement ermee in.

De wet was nog maar net aangenomen, of de eerste demonstranten stonden al op Majdan in Kyiv: zijn ze gek geworden?! NABOe en SAPO zijn in 2015 opgericht als onafhankelijke organen om politieke inmenging in corruptiezaken te voorkomen – op aandringen van de EU en het IMF. Corruptie was in 2013 zelfs een van de redenen voor de Majdan-protesten, die leidden tot het vertrek van Janoekovytsj. Sindsdien legde NABoe meerdere schandalen bloot: van de arrestatie van het hoofd van de Belastingdienst tot fraude bij defensie.

Rusland – dat nóg slechter scoort op de corruptie-index – maakte NABOe regelmatig belachelijk. In 2017 noemde Poetin NABOe een 'parallel orgaan van de macht'. Maar juist omdat het onafhankelijk opereerde, was het dat níét. Maar o, ironie: door de nieuwe wet kúnnen NABOe en SAPO wel een verlengstuk van de macht worden. Ze vallen straks onder presidentieel toezicht – met als risico dat gevoelige zaken bij de rechter vandaan worden gehouden.

In zijn - opvallend late - avondtoespraak zei Zelensky dat Oekraïners zich geen zorgen hoeven te maken. De diensten blijven onafhankelijk, 'maar dan zonder Russische invloed'. Of de Oekraïners dat geloven, moet blijken. Veel demonstranten riepen dinsdag dat Andrij Yermak moet opstappen – Zelensky's zeer machtige stafchef, die hij nog kent uit hun tijd in de entertainmentindustrie.

De nieuwe wet raakt voor veel Oekraïners aan iets fundamenteels: vertrouwen. In een land dat jarenlang vocht tegen corruptie én oligarchachtige figuren voelt elke stap terug als verraad. De komende dagen zullen uitwijzen of dit overwaait - of het begin van iets groters is.'

Bron: Dénis van Vliet op X, foto: Kyiv Post

Strijd tegen corruptie loopt een flinke deuk op

Toen president Volodymyr Zelensky zes jaar geleden aan de macht kwam en met zijn partij een absolute meerderheid kreeg in het parlement, was het bestrijden van corruptie een belangrijke belofte. Maar zijn partij nam vandaag een wetsvoorstel aan dat volgens onafhankelijke waarnemers het tegenovergestelde doet. Dienaar van het Volk kreeg daarbij de steun van de Moederlandpartij van oud-premier Joelia Timosjenko, niet bepaald iemand die er om bekend staat dat ze de corruptie in het land wil aanpakken. Ook het pro-Russische Oppositieblok stemde voor.

In de wet is vastgelegd dat twee belangrijke anticorruptie-instanties, NABOe en SAPO, feitelijk worden ondergebracht bij het Openbaar Ministerie. De hoogste baas bij het OM is een vertrouweling van Zelensky, en de zorg is dat hij onderzoeken naar de entourage van de president kan frustreren. Het is volgens critici de zoveelste stap in korte tijd om tegenstanders de mond te snoeren en om door Zelensky aangestelde hoge vertegenwoordigers te beschermen.

De wetgeving maakt deel uit van hervormingen die strafrechtelijk onderzoek in oorlogstijd efficiënter moeten maken. De voorstellen die de onafhankelijkheid van de instanties NABOe en SAPO aantasten zijn volgens een kritische parlementariër op het laatste moment toegevoegd. 

Een officiële verklaring voor die toevoegingen is, ondanks alle kritiek, nog niet gegeven. Een parlementariër van Zelensky's partij die vóór heeft gestemd, zegt tegen de NOS dat hij ook nog geen uitleg heeft gekregen, maar dat hij de president vertrouwt. Verder wil hij geen commentaar geven.

De NABOe en SAPO zijn samen verantwoordelijk voor het onderzoeken en vervolgen van corruptie in de hogere lagen van de staat en de regering. Deze organisaties werden in 2015 in het leven geroepen na de Euromaidan-revolutie, met steun van internationale partners zoals de EU en de VS. De instanties werden gezien als een belangrijke stap om af te rekenen met oligarchen en vriendjespolitiek in Oekraïne en zijn daarom ook bewust zo opgezet dat ze buiten de regering of de politiek opereren.

Gisteren ontstond al commotie toen de staatsveiligheidsdienst SBOe en het OM vijftien medewerkers van de NABOe oppakten. Een van hen werd er van verdacht dat hij als Russische 'mol' informatie doorspeelde. Vervolgens kwam aan het licht dat drie medewerkers van de SBOe ervan worden verdacht dat ze 255.000 euro hebben verduisterd. Het mag duidelijk zijn dat de strijd tussen enerzijds de SBOe en het OM en anderzijds de NABOe en de SAPO nog lang niet is gestreden. In Kyiv, Lviv, Dnipro en Odesa gingen jonge Oekraïners boos de straat op om te protesten tegen het parlementsbesluit. Ze willen dat president Zelensky zijn veto uitspreekt over het wetsvoorstel. De Russische propaganda weet er helaas wel raad mee.

Bronnen: NOS, Oekrajinska Pravda, foto: The Kyiv Independent

Nederland draagt 'substantieel' bij aan Patriots

Nederland gaat 'substantieel' bijdragen aan de levering van Patriot-luchtverdedigingssystemen aan Oekraïne. Dat heeft demissionair minister Ruben Brekelmans van Defensie bekendgemaakt. De minister sprak gisteren met collega-ministers uit andere landen van de Ukraine Defense Contact Group (UDCG, ook wel Ramstein-overleg genoemd), een coalitie van 56 landen, waaronder alle 32 NAVO-landen. Het is nog onduidelijk wat Nederland precies gaat leveren. Details daarover worden binnenkort uitgewerkt, zegt Brekelmans.

Naast een bijdrage aan de Patriot-systemen gaat Nederland ook meer andere militair materieel leveren, zoals F16-munitie, drones en radars, zei Brekelmans. 'Er is al veel gedaan, maar meer is nodig', stelt de minister. 'Alleen door onophoudelijk en massaal Oekraïne te blijven steunen en de druk op Rusland op te voeren, dwingen we Rusland naar de onderhandelingstafel.'

Bron: NOS

Leger Rusland krijgt voet aan grond in Pokrovsk

Het Russische leger is de stad Pokrovsk binnengetrokken. Dat meldt de nieuwssite Oekrajinska Pravda die zich baseert op informatie vanuit het leger en van de militaire analisten van DeepState. De eerste Russische soldaten werden vijf dagen geleden gesignaleerd, maar nu lijkt het erop dat ze meer voet aan de grond hebben gekregen in de stad. Verwacht wordt dat de nu aanwezige Russen zich ingraven in afwachting van versterkingen.

Tegelijkertijd geven de Oekraïense troepen zich niet zomaar gewonnen. Ze proberen de Russen weer uit Pokrovsk te krijgen. Opperbevelhebber Oleksandr Syrsky kon gisteren nog melden dat een Russische poging was verijdeld om de stad te betreden. Inmiddels lijkt de situatie dus weer anders. Volgens DeepState lijden de Oekraïners verliezen, soms ook doordat ze in de jacht op Russische indringers door eigen mensen onder vuur worden genomen. 

Om Pokrovsk, een stad met ooit 61.000 inwoners in de provincie Donetsk, is een jaar lang gevochten. Een bloedige strijd, waarbij is de stad volledig in puin geschoten. Pokrovsk is een belangrijk logistiek knooppunt. Het Oekraïense leger gebruikt de wegen en spoorwegen rond de stad om de troepen aan het front in het oosten van het land te bevoorraden.

Bron: Oekrajinska Pravda

Dubbele nationaliteit stap voor stap ingevoerd

Oekraïne wil afspraken maken met in eerste instantie Duitsland, Polen, Tsjechië en de Baltische Staten over het verstrekken van een tweede paspoort aan Oekraïners die daar al geruime tijd wonen. President Volodymyr Zelensky ondertekende afgelopen dinsdag een wet waarin is vastgelegd dat Oekraïners voortaan een tweede nationaliteit mogen aannemen. Hij legde dit zelf anderhalf jaar geleden voor aan het parlement.

'We beginnen met afspraken maken met de landen waar de meeste Oekraïners wonen', zei Zelensky vandaag op een bijeenkomst van ambassadeurs. Dat zijn dus Duitsland, Polen, Tsjechië en de Baltische Staten. 'Natuurlijk moeten we ook met Canada in overleg en met andere landen waar veel Oekraïners wonen en ook belangrijk met landen die ons land een warm hart toedragen.'

Het toestaan van een tweede nationaliteit moet voorkomen dat Oekraïners hun Oekraïense paspoort inleveren en de nationaliteit van het gastland aannemen. Waarna het niet waarschijnlijk is dat ze ooit terugkeren, terwijl Oekraïne na de oorlog grote behoefte heeft aan mensen die helpen om het land weer op te bouwen.

Bron: Oekrajinska Pravda, foto: website president

Oekraïne verstoort honderden vluchten in Moskou

Oekraïne heeft met massale drone-aanvallen op Moskou meer dan 1.000 vluchten van en naar luchthavens in de Russische hoofdstad verstoord. Dat melden Russische media, volgens The Moscow Times. De meer dan 1.000 vluchten raakten vertraagd of moesten helemaal worden gecanceld door de Oekraïense aanvallen. 

Volgens mediaberichtgeving ging het om 'tientallen drones' waardoor vier verschillende luchthavens in Moskou operationeel platgelegd werden. Ook op maandag ondervinden de luchthavens nog veel hinder door voortdurende drone-aanvallen. Zo zag het vliegveld Sheremtyevo vandaag zeker 170 vluchten vertraging oplopen. Ook op de luchthavens Vnukova en Domodedovo worden er forse verstoringen gemeld. 

Het is niet voor het eerst dat de Oekraïense aanvallen de luchtvaart van en naar Moskou hevig verstoren. Volgens The Moscow Times gaat het om de vierde grootschalige disruptie sinds het begin van de maand mei, wat tegelijkertijd de start van het hoogseizoen is in Rusland.

In totaal hebben de luchthavens in de afgelopen drie maanden ruim 24 uur aan verstoringen doorgemaakt. Luchthaven Domodedovo spant de kroon met ruim 60 storingsuren. In totaal zijn 1.000 vluchten sinds mei gecanceld door de aanvallen, terwijl 430 vluchten naar andere luchthavens verplaatst moesten worden. Ruim 200.000 passagiers ondervonden hinder, wat gelijk staat aan één op de tien vliegtuigreizigers.

Bron: BNR Nieuwsradio, foto: Moscow Times

VS en Duitsland leveren Oekraïne snel vijf Patriots

De VS en Duitsland gaan ervoor zorgen dat Oekraïne zo snel mogelijk vijf Patriots krijgt. Boris Pistorius, de Duitse minister van Defensie, maakte dit vanochtend bekend aan het begin van het digitale Ramstein-overleg, waaraan 52 landen meedoen.

 
Pistorius maakte de afspraak over de Patriots afgelopen week met zijn Amerikaanse ambtgenoot toen hij een bezoek bracht aan Washington. Er volgt 'in de komende dagen' overleg 'in goed vertrouwen' hoe de levering van Patriots aan Oekraïne versneld kan worden. Duitsland levert in ieder geval een Patriot en de voor dit luchtverdedigingssysteem benodigde raketten. 

In navolging van de Amerikaanse president Donald Trump die precies een week geleden een ultimatum van vijftig dagen voor Rusland aankondigde, besloten de deelnemers aan het Ramstein-overleg dat ze zichzelf ook een deadline van vijftig dagen opleggen, In die vijftig dagen willen ze Oekraïne zodanig bewapenen dat de Russische president Vladimir Poetin naar de onderhandelingstafel wordt gedreven. 

Bron: European Pravda